Król Stanisław Leszczyński

Znani z Leszna i regionu

Spacer po Lesznie śladami króla Stanisława Leszczyńskiego

Stanisław Leszczyński /1677 – 1766/. Król Polski, urodzony we Lwowie. Syn Rafała Leszczyńskiego, podskarbiego koronnego, starosty generalnego Wielkopolski i Anny z Jabłonowskich. Wychowany w Lesznie, uczył się w gimnazjum braci czeskich, pod kierunkiem A.S. Hartmanna, byłego rektora szkoły i współpracownika J.A. Komeńskiego. W 1698 r. poślubił Katarzynę z Opalińskich, jedynaczkę i dziedziczkę znacznej części fortuny tego rodu. W 1699 r. został wojewodą poznańskim. Po śmierci ojca kontynuował jego politykę antysaską, sprzyjając Szwecji i Francji. Po detronizacji Augusta II Mocnego z dynastii Wettinów, 12 VII 1704 r. obrany królem Polski. Koronowany 4 X 1705 w Warszawie. Rezydował w Rydzynie i Lesznie, po ich zniszczeniu przez wojska carskie w 1707 r. przebywał na Litwie i w Malborku. Po klęsce wojsk szwedzkich pod Połtawą (1709 r.) w Szczecinie i na zamku Gripsholm w Szwecji. Po abdykacji, w 1714 r. przeniósł się wraz z rodziną do Księstwa Dwóch Mostów w Nadrenii. Po śmierci Karola XII osiadł w Alzacji. W 1725 r. córka Stanisława, Maria Leszczyńska została żoną Ludwika XV, króla Francji. W 1733 r. Stanisław Leszczyński ponownie został obrany królem Polski. Abdykował w 1735 r. (zachowując tytuł królewski) w Królewcu na rzecz Augusta III, syna Augusta II Mocnego. Po traktacie pokojowym otrzymał w dożywocie księstwo Lotaryngii i Baru, zaś jego dobra w Polsce uwolnione zostały spod przymusowej administracji saskiej. Wraz z rodowym Lesznem, w 1738 r. sprzedał je hrabiemu Aleksandrowi Józefowi Sułkowskiemu.

Podczas 30 letniego panowania w Lotaryngii były pan na Lesznie zdobył zasłużoną sławę władcy dobroczynnego, mecenasa artystów i uczonych. Dla upamiętnienia zasług Leszczyńskiego wzniesiono mu na głównym placu Nancy okazały pomnik, istniejący do dzisiaj, Mauzoleum Stanisława i Katarzyny Leszczyńskich znajduje się w kościele Notre Dame de Bon – Secours. Tam też złożono w 1768 r. serce królowej Marii Leszczyńskiej.

20 października 2023 r. na leszczyńskiej starówce odsłonięto pomnik króla Stanisława Leszczyńskiego. Monument stanął u zbiegu Rynku  i ulic Leszczyńskich i Wróblewskiego w 346 rocznicę urodzin króla.

Autorem pomnika odlanego z brązu jest znany kielecki rzeźbiarz Pan Sławomir Micek. Całe przedsięwzięcie sfinansowane zostało ze środków przyznanych przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów.

Kalendarium

Stanisław Leszczyński
1677 – urodził się we Lwowie

- ojciec Rafał, właściciel m. in. Leszna, podskarbi wielki koronny i starosta generalny Wielkopolski,
- matka – Anna z Jabłonowskich, córka wojewody ruskiego i hetmana wielkiego koronnego
- wychowywał się w Lesznie i Rydzynie, gdzie wspólnie z ojcem realizował swoje pasje architektoniczne i budowlane
- kształcił się w gimnazjum w Lesznie.

1695 – 1696 – zagraniczna podróż edukacyjną przez; Czechy, Austrię, Włochy, Paryż, Niderlandy, Niemcy.
1696 – starosta odolanowski, poseł na sejm.
1697 – 1699 – podczaszy koronny
1698 – ślub z Katarzyną z Opalińskich
1699 – mianowanie przez króla Augusta II wojewodą poznańskim, członek Senatu Rzeczypospolitej.
1699 – narodziny córki Anny
1703 – narodziny córki Marii, śmierć ojca Stanisława.
1704 - wybrany królem Polski przy poparciu króla Szwecji Karola XII
1705 - koronacja wraz z żoną w katedrze warszawskiej
1707 – spalenie Leszna i zamku w Rydzynie przez wojska rosyjskie podczas wojny domowej pomiędzy zwolennikami króla Stanisława i króla Augusta II
1709 – klęska Karola XII w bitwie pod Połtawą, pozbawienie Stanisława oparcia i wpływów. Schronił się najpierw w Szczecinie, a następnie w Szwecji
1712 – zrzeczenie się praw do korony polskiej przez Stanisława, jego dobra – w tym Leszno – przejmuje August II
1712 – 1714 – pobyt na terenie Turcji u Karola XII
1714 – 1719 – pobyt na emigracji politycznej w należącym do Karola XII księstwie Dwóch Mostów jako Książę Przedstawiciel (Zweibrücken)
1719 – 1725 - pobyt w alzackim Wissemburgu (Francja)
1725 –córka Maria zostaje żoną króla Francji Ludwika XV – Katedra w Strabourgu; Stanisław otrzymuje od zięcia zamek Chambord nad Loarą i niewielką pensję.
1727 – śmierć matki Stanisława, Anny Jabłonowskiej
1733 – po śmierci Augusta II, Stanisław Leszczyński przybywa potajemnie do Warszawy i przy poparciu Francji zostaje wybrany królem
1733 – zbrojna interwencja Rosji zmusza Stanisława do schronienia się w Gdańsku. Królem wybrany zostaje August III
1734 – wyniku oblężenia Gdańska przez wojska rosyjskie, Stanisław ucieka w przebraniu przez Kwidzyn, Pisz, Węgorzewo do Królewca. Szuka wsparcia Prus, Francji, Szwecji i Turcji.
1736 – abdykacja Stanisława. Odzyskuje majątek w Polsce i otrzymuje dożywotnio księstwo Lotaryngii i Baru, zachowując tytuł królewski.
1736 – przyjazd do Lotaryngii
1738 – sprzedaż swoich dóbr w Polsce, w tym Leszna i Rydzyny, księciu Józefowi Sułkowskiemu.
1743 – ukazuje się dzieło jego życia „Głos wolny wolość ubezpieczający”, wydane w j. francuskim, później w j. polskim.
1766 – zmarł w Lunéville, wskutek przypadkowo odniesionych oparzeń. Pochowany w Nancy.