Pałac w Pawłowicach
Pawłowice
Na obiekt składa się zespół pałacowy usytuowany we wschodniej części wsi Pawłowice, przy głównej drodze do Ponieca. Pałac wzniesiony został w latach 1779-1783 dla Maksymiliana Mielżyńskiego, pisarza wielkiego koronnego. Projektantem pałacu był Karol Gottharda Langhansa, twórcy m.in. słynnej Bramy Brandenburskiej w Berlinie. Wnętrza z kolei projektował Jan Chrystian Kamsetzer, nadworny architekt króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Prace rzeźbiarsko sztukatorskie budynku wykonał zespół artystów pod kierownictwem Giuseppe Amadio. Pałac zachowany w oryginalnej bryle architektocznicznej, uważany jest za jedną z najpiękniejszych budowli II połowy XVIII w. w Polsce. Przed pałacem zlokalizowany jest rozległy dziedziniec honorowym z podjazdem. Do korpusu głównego przylegają z obu stron półkoliste galerie zakończone budynkami oficyn.
Obecenie użytkownikiem zespołu pałacowego jest Zootechniczny Zakład Doświadczalny Polskiej Akademii Nauk w Krakowie. Jednym z najwspanialszych pomieszczeń pałacu jest wielka Sala Kolumnowa, która pełni obecnie funckę sali konferencyjnej. Przed II wojną światową wyposażenie tej rezydencji Mielżyńskich składało się z tysięcy cennych zabytkowych mebli, obrazów, rzeźb oraz przedmiotów ze szkła, porcelany i srebra. Założona przez Maksymiliana Mielżyńskiego biblioteka liczyła w 1929 r. 10 tys. pięknie oprawionych woluminów. Większość wyposażenia pałacu została zrabowana w czasie wojny przez hitlerowców. Wnętrza pałacu udostępniane są do zwiedzania po uprzednim uzgodnieniu.
Do pałacu przylega 12 ha park krajobrazowy. Założony ok. 1785 r. po części zachował swe pierwotne rozplanowanie i zabytkowy drzewostan.
